Słownik Geograficzny
Termin | Wyjaśnienie |
---|---|
uskok | przesunięcie warstw skalnych lub skał masywnych wzdłuż powierzchni pęknięcia. podobnie jak w przypadku fleksury odróżnia się tu skrzydło wiszące i zrzucone. istnieją jednak również uskoki polegające na poziomym przesunięciu jednego bloku skalnego względem drugiego. Uskoki mogą powstawać zarówno pod wpływem wielkich bocznych nacisków (uskoki kompresyjne), jak też pod wpływem rozciągania (uskoki tensyjne). W pierwszym przypadku powierzchnia przesunięcia jest nachylona w kierunku skrzydła wiszącego, w drugim — w kierunku skrzydła zrzuconego. Zachodzą również uskoki, w których jedno skrzydło ulega obrotowi (uskok nożycowy). W takim przypadku jest ono na pewnym odcinku skrzydłem wiszącym, na drugim — skrzydłem zrzuconym. Uskoki układają się niejednokrotnie seriami, tworząc uskok schodowy. |
ułożenie przekraczające | ułożenie warstw polegające na tym, że im młodsza warstwa, tym dalej rozprzestrzenia się na powierzchnię ścinającą warstwy starsze. świadczy ono o rozprzestrzenianiu się zbiornika sedymentacyjnego. |
ułożenie ścinające | ułożenie warstw skalnych, w którym warstwa młodsza spoczywa na powierzchni skośnic ścina warstwy starsze. widocznie warstwy starsze uległy zaburzeniu tektonicznemu, a następnie procesom niszczenia. |
ułożenie zgodne | ułożenie spągu jednej warstwy na stropie warstwy starszej, świadczące o nieprzerwanym osadzaniu się skał. pozornie zgodne ułożenie może nastąpić wtedy, gdy po przerwie w osadzaniu dno zbiornika sedymentacyjnego było zgodne ze stropem starszych warstw, co jednak można poznać po występowaniu zmian wskutek wietrzenia warstw skały starszej. w normalnym położeniu warstwa młodsza spoczywa na starszej. zdarza się jednak położenie odwrócone, kiedy w wyniku ruchów tektonicznych warstwy zostały przewrócone i warstwa starsza leży na młodszej, a wtedy stropy warstw są u dołu, spągi ich u góry. daje się to rozpoznać m. in. po ułożeniu hieroglifów |