Afrykę charakteryzuje bardzo nierównomierne rozmieszczenie sieci rzecznej. Obszary pustyń zwrotnikowych są prawie zupełnie pozbawione wód powierzchniowych, występują tu natomiast Uedy. Są to suche koryta rzek epizodycznych, wypełniające się wodą na pewien czas po ulewnych deszczach padających tam niezwykle rzadko. Bardzo gęstą, stałą sieć rzeczną posiadają natomiast obszary okołorównikowe. Wiele cieków, zwłaszcza w strefie podzwrotnikowej, ma charakter okresowy, podobnie jak górne odcinki niektórych rzek stałych. Rzeki Afryki należą do zlewisk dwu oceanów: Indyjskiego i Atlantyckiego, przy czym z tego drugiego wydziela się dodatkowo zlewisko Morza Śródziemnego. Zlewisko Oceanu Atlantyckiego obejmuje 51 %, Indyjskiego zaś 18,5%. pow. kontynentu. Pozostałe 30,5% terytorium Afryki stanowią obszary bezodpływowe, gdzie rzeki (najczęściej okresowe lub epizodyczne) giną w piaskach pustyni lub bagnach, względnie kończą swój bieg w jeziorach.
Wielkość przepływu i typ reżimu rzecznego zależą od typu zasilania danej rzeki i jej położenia względem stref klimatycznych. Przeważającą większość rzek Afryki zasilają wody z opadów atmosferycznych. Jedynie te, które znajdują się na obrzeżach pustyni Kalahari zasilane są przez wody podziemne, a małe cieki okołorównikowych gór wysokich przez topniejące śniegi i lodowce. Wielkość i rozkład opadów w ciągu roku są różne w poszczególnych strefach klimatycznych. Większe rzeki najczęściej przepływają przez kilka z nich, co komplikuje zarówno sposób zasilania, jak też reżim rzeczny na poszczególnych odcinkach.
Nil, najdłuższa rzeka nie tylko Afryki, ale całego świata, licząca wraz z Kagerą 6671 km, przepływa przez wszystkie strefy klimatyczne kontynentu - od równikowej, poprzez zwrotnikową, po podzwrotnikową. Na odcinku biegnącym przez Sudan najwyższe stany wód obserwuje się latem, zaś w Egipcie - jesienią, kiedy Nil występuje z brzegów i użyźnił namułami przyległe tereny. Nil w Egipcie ma charakter rzeki allochtonicznej, czyli niezależnej od strefy klimatycznej, przez którą przepływa. Kongo posiada dorzecze położone po obu stronach równika, dlatego jedno maksimum przepływów występuje w październiku (skutek opadów po stronie pd.), a drugie w maju (skutek opadów po stronie pn.).
Ogólnie w Afryce wyróżnia się 4 typy reżimu rzecznego układające się strefowo:
z małymi rocznymi wahaniami przepływu -w strefie klimatu równikowego,
z maksymalnymi przepływami jesienią - w strefie klimatów podrównikowych,
z okresowym występowaniem wód płynących - w strefie klimatów zwrotnikowych,
z maksymalnymi przepływami latem (na półkuli pd.) lub zimą (na półkuli pn.) - w strefie klimatów podzwrotnikowych
Układ sieci rzecznej Afryki jest powiązany nie tylko z warunkami klimatycznymi, ale także geomorfologicznymi. Na kontynencie występuje wiele progów i kotlin pierwotnie bezodpływowych. W pierwszym etapie rozwoju sieci rzecznej do oceanów uchodziły tylko małe cieki spływające z progów, natomiast większe systemy rzeczne utworzyły się w kotlinach. Stopniowo, wskutek erozji wstecznej rzeki przybrzeżne łączyły się z rzekami w kotlinach, stając się ich odcinkami ujściowymi. Śladami tych przemian są świadczące o rzeźbotwórczej sile rzek katarakty i wodospady, które - inaczej niż np. w Europie - występują najczęściej w dolnych odcinkach afrykańskich cieków.