Miejsca martyrologii w Polsce

Z okresem ostatniej wojny łączą się najtragiczniejsze i najbardziej barbarzyń­skie ze strony najeźdźców hitlerowskich działania wyniszczające narody okupowanych terenów. Eksterminacją byli objęci przede wszystkim Polacy i Żydzi. W miejscach dawnych obozów koncentracyjnych utworzone zostały muzea martyrologii, obrazujące tragiczny los ofiar faszyzmu, lub zbudowano wielkie pomniki-mauzolea dla upamiętnienia tych wydarzeń i uczczenia zmarłych. Spośród ponad 20 tysięcy miejsc, których znaczenie moralne jest równorzędne niezależnie od liczby zamordowanych, wyróżniono największe obozy zagłady jako obiekty o szczególnym znaczeniu, do których kieruje się masowy ruch turystyczny. W każdym z nich zginęło od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy ludzi, a w Oświęcimiu-Brzezince około 1,5 min, w tym około 90% stanowili Żydzi.

Do najbardziej znanych i najczęściej odwiedzanych muzeów martyrologii należy muzeum w Oświęcimiu i muzeum w Lublinie na Majdanku, a także dawny obóz koncentracyjny w Treblince, zamieniony obecnie w monumentalny cmentarz, którego nagrobki wykonano z tysięcy odłamków skalnych o udanej kompozycji przestrzennej. Bardzo istotny w ruchu turystycznym do miejsc martyrologii jest duży udział młodzieży, co ma szczególne znaczenie w procesie dydaktyczno-wychowawczym.Można wskazać w Polsce grupę miejscowości wiodących pod względem liczby imprez kulturalnych.

Miano „miast festiwalowych” zyskałyby kolejno: Kraków, Warszawa, Poznań i Wrocław, w których odbywa się po kilkanaście imprez rocznie. Następną grupę stanowią miasta o kilku imprezach: Łódź, Rzeszów, Olsztyn, Radom, Słupsk, Białystok, Bielsko-Biała, Bydgoszcz, Kalisz, Koszalin, Zielona Góra oraz miasta, o popularności których decydują nawet pojedyncze imprezy: Sopot, Opole, Kołobrzeg, Zakopane. Przykładem małej miejscowości znanej z dużej imprezy typowo turystycznej, chociaż oficjalnie zakwalifikowanej jako regionalna, jest Nowa Słupia w woj. kiele­ckim, w której organizuje się „Dymarki Świętokrzyskie” z pokazem dawnego sposobu wytopu żelaza, wystawą oraz kiermaszem twórczości ludowej.

Z większych imprez o charakterze handlowym zasłynęły dwa miasta. Należy do nich Poznań o bardzo dawnych tradycjach targowych (szczególnie w XVI w.). Od 1925 r. odbywają się tu Międzynarodowe Targi Poznańskie na specjalnie wydzielonym i zagospodarowanym terenie. Znacznie młodszą, kilkunastoletnią tradycję ma Jarmark Dominikański w Gdańsku, impreza przygotowywana corocznie przede wszystkim dla turystów.

 Miejsca martyrologii w Polsce