Przemysł elektromaszynowy w Polsce

Przemysł elektromaszynowy stanowi jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu przetwórczego. Wyróżnia go duże zróżnicowanie produkowanych wyrobów i wysoka ranga w gospodarce. Jest to najbardziej rozwijająca się obecnie gałąź przemysłu w krajach wysoko rozwiniętych. Przemysł elektromaszynowy w krajach rozwiniętych ma znacznie większy udział w produkcji przemysłu przetwórczego nizinne gałęzie przemysłu. Na przemysł elektromaszynowy składa się produkcja maszyn i urządzeń. Bez nich nie może rozwijać się żadna inna dziedzina wytwórczości. Ze względu na zapotrzebowanie na wysoko kwalifikowaną kadrę i współpracę z biurami konstrukcyjnymi oraz placówkami badawczymi, przemysł ten lokalizowany jest w dużych ośrodkach miejskich lub w ich sąsiedztwie.

Produkcja maszyn i urządzeń rozwinęła się w  Polsce w okręgu warszawskim, katowickim (GOP), Gdyni, w Poznaniu, Wrocławiu, a także okręgach staropolskim, bielskim i bydgosko toruńskim. Takie rozmieszczenie przemysłu elektromaszynowego związane jest właśnie z jego zapotrzebowaniem na personel inżynieryjno-techniczny i wykwalifikowanych robotników. Inną specjalnością przemysłu maszynowego jest produkcja maszyn energetycznych. Podobnie jak w przypadku wcześniej wymienionych branż, większość zakładów tego przemysłu znajduje się w Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Większymi ośrodkami są także Wrocław i Elbląg.

Dobrze rozwinięty jest przemysł maszyn włókienniczych, który skoncentrowany jest głównie w okręgach włókienniczych łódzkim i bielskim, a ponadto w Wałbrzychu, Kamiennej Górze, Zielonej Górze i Kaliszu. Przemysł maszyn rolniczych ma szczególne znaczenie dla polskiej gospodarki. W przemyśle tym wytwarza się kilkaset rodzajów maszyn i urządzeń rolniczych, w pełni zaspokajających potrzeby naszego rolnictwa. Maszyny i urządzenia wytwarzane przez polskich producentów odznaczają się wysokim poziomem i jakością nie ustępują wyrobom dostępnym na rynkach Unii Europejskiej.  Produkcja maszyn i urządzeń dla rolnictwa rozwinięta jest w Poznaniu.

Maszyny rolnicze są wytwarzane także przez zakłady w Strzelcach Opolskich, Lublinie, Kutnie, Płocku i w kilku mniejszych ośrodkach. Większość z nich nie wykorzystuje swoich możliwości produkcyjnych ze względu na ograniczony popyt. W tej branży wiodącą rolę odgrywają dwie fabryki: Zakłady Przemysłu Ciągnikowego URSUS oraz Fabryka Maszyn Żniwnych AGROMET w Płocku. Zakłady Ursus od lat mają trudności ze zbytem produkowanych przez siebie maszyn.

Przemysł elektroniczny produkuje komputery, drukarki, kopiarki, kasy fiskalne, sprzęt oraz aparaturę radiową i telewizyjną. Branża ta uznawana jest za mającą największy wpływ na rozwój innych gałęzi przemysłu. Przemysł ten w latach 1990-1994, na skutek błędnej polityki, uległ w 75 % likwidacji. Zaprzestano produkcji w większości krajowych zakładów przemysłu elektronicznego. Od 1995 r. obserwuje się  wzrost  tego sektora produkcji.

Doskonali się produkcję wybranych wyrobów i podzespołów, których jakość umożliwia ich eksport również na rynki krajów rozwiniętych. Dotyczy to między innymi takich produktów, jak kondensatory przeciwzakłóceniowe, wyroby magnetyczne, głośniki, wyroby optoelektroniczne, czy filtry akustyczne. Nastąpił także wzrost produkcji wyrobów elektroniki powszechnego użytku. Polskie wyroby elektroniczne są eksportowane głównie do krajów Unii Europejskiej (Holandii, Niemiec i Włoch) oraz do USA.

W przemyśle elektronicznym istotne jest utrzymanie dużych nakładów na modernizację produkcji, rozwój nowoczesnych technologii oraz tworzenie sieci dystrybucyjno-handlowej. Przemysł elektroniczny charakteryzuje się dużym udziałem sektora prywatnego. Na polskim rynku działa kilka tysięcy małych prywatnych firm, specjalizujących się głównie w elektronice komputerowej. Sprywatyzowano także branżę telekomunikacyjną. W naszym kraju działa kilka firm elektronicznych o zasięgu światowym takich jak: Alcatel, Siemens, Thomson, Daewoo, Philips, Sony, czy Elektronix. Spośród krajowych producentów prywatnych można wymienić Technoservice, Eldos i Hurton, zajmujące się produkcją obwodów scalonych. Dynamicznie rozwijają się firmy komputerowe takie jak: Optimus, czy Inwar.

Na skutek załamania się eksportu, a także spadku popytu na rynku krajowym, spowodowanego w bardzo dużej mierze silną konkurencją szeroko dostępnych dóbr importowanych w ostatnim czasie wiele fabryk krajowych znalazło się w trudnej sytuacji finansowej. Stopniowo powstają nowe wytwórnie, oraz prowadzona jest modernizacja starych. Przykładem może być modernizacja  przy udziale firmy Philips czy też  zakładów żarówek w Pile.

W produkcji polskiego przemysłu samochodów osobowych największe znaczenie mają firmy: Fiat Auto Poland, Daewoo oraz General Motors - Opel. Największy udział wśród tej trójki zajmuje Fiat Auto Poland. Jest on jednocześnie największym eksporterem. W 2002 r. Fiat Auto Poland produkował niespełna 160 tys. sztuk samochodów, z czego 75 % przeznaczono na eksport. Fiat jest największą prywatną spółką w naszym kraju, która - przejmując Fabrykę Samochodów Małolitrażowych w Bielsko Białej i Tychach zrealizowała największą inwestycję z udziałem kapitału zagranicznego.

Głównym konkurentem Fiata w Polsce jest Daewoo-FSO. Produkcja tej fabryki ograniczała się jednak głównie do montażu samochodów. Koncern koreański Daewoo był równie współudziałowcem zakładów w Lublinie oraz Nysie, których głównym profilem działalności jest produkcja aut dostawczych.

Duża wytwórnia samochodów marki Opel będąca własnością koncernu General Motors funkcjonuje na terenie specjalnej strefy ekonomicznej w Gliwicach. Przemysł samochodów ciężarowych reprezentują Zakłady Star w Starachowicach, Zakłady Samochodów Dostawczych Nysa, Fabryka Samochodów Specjalizowanych w Kielcach, Jelczańskie Zakłady Samochodowe, Fabryka Samochodów w Lublinie, oraz Fabryka Autobusów w Sanoku. Możliwości produkcyjne zakładów w Jelczu, Sanoku, oraz w Starachowicach wykorzystywane są w niewielkim stopniu.

Głównym źródłem zaopatrzenia polskiej armii w broń jest przemysł obronny. Większość przedsiębiorstw tej branży posiada nowoczesny potencjał produkcyjny oraz wysoko kwalifikowaną kadrę. Mimo to przemysł ten przeżywa głęboki regres. Sytuacja wielu zakładów jest w dalszym ciągu niekorzystna W przypadku likwidacji sektora obronnego, koszty uzbrojenia polskiej armii niepomiernie wzrosną W założeniach restrukturyzacyjnych przewiduje się częściowe przestawienie produkcji zbrojeniowej na cywilną. Drugi kierunek działania przewiduje współdziałanie polskiego przemysłu z partnerami z NATO, co przede wszystkim ma umożliwić dostęp do nowoczesnej technologii.

Ośrodki koncentracji przemysłu elektromaszynowego i środków transportu