Militarne organizacje międzynarodowe

Organizacją o charakterze obronnym dawnych europejskich państw socjalistycznych był Układ Warszawski (UW) „układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej", podpisany w 1955 r. w Warszawie przez 8 państw. UW powstał w momencie wzmożenia niebezpieczeństwa wojennego w Europie i włączenia do NATO Niemieckiej Republiki Federalnej. W nowej sytuacji politycznej na naszym kontynencie układ ten stracił rację bytu i w 1991 r. został rozwiązany.

Organizacja Narodów Zjednoczonych

Organizacja Narodów Zjednoczonych ONZ (Unitited Nations, UN) to najważniejsza obecnie organizacja powszechna. Powstała ona 26.06.1945 r. w San Francisco. Organizacja Narodów Zjednoczonych zrzesza obecnie 189 członków. Jej członkami mogą być tylko państwa niepodległe, które przyjmą zobowiązania zawarte w Karcie Narodów Zjednoczonych oraz są zdolne i pragną te zobowiązania wykonywać. Przyjęcie w skład ONZ następuje w drodze glosowania w czasie sesji Zgromadzenia Ogólnego, na zalecenie Rady Bezpieczeństwa. Zalecenie takie uzyskuje się w przypadku jednomyślnego poparcia jej wszystkich stałych członków. Weto stałego członka Rady Bezpieczeństwa powoduje oddalenie wniosku danego państwa o przyjęcie do tej organizacji.

W skład Organizacji Narodów Zjednoczonych, między innymi, nie wchodzą: Szwajcaria (uważa, że kolidowałoby to ze statusem „państwa wieczyście neutralnego"), Watykan (nie chce należeć jako państwo kościelne), czy Tajwan (wykluczony w 1971 r.).  W dniu15.10.1945 r., podpisano w Waszyngtonie złożony tam egzemplarz Karty, która weszła w życie 24.10.1945 r., dlatego ten dzień roku jest obchodzony na świecie jako Dzień Narodów Zjednoczonych.

Podstawowym zadaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych jest utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz rozwój wszechstronnej współpracy międzypaństwowej. Główną siedzibą ONZ jest Nowy Jork, a pozostałe to Genewa i Wiedeń.

Główna siedziba ONZ w Nowym Jorku

Podstawowe organy ONZ to:

• Zgromadzenie Ogólne, które omawia wszelkie zagadnienia wchodzące w zakres Karty Narodów Zjednoczonych. Reprezentowani są w nim wszyscy członkowie ONZ. Zgromadzenie zbiera się na sesję zwyczajną, tradycyjnie w trzeci wtorek września.

• Rada Bezpieczeństwa to organ, na którym spoczywa odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Rada Bezpieczeństwa składa się z pięciu stałych Chiny, Francja, Rosja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i dziesięciu niestałych członków reprezentujących, na zasadzie rotacji, poszczególne strefy geograficzno-polityczne. W przypadku zagrożenia lub naruszenia pokoju w jakimś regionie świata organ ten może powołać siły zbrojne ONZ tzw. błękitne hełmy, do których kontyngenty wojskowe dostarczają wybrani członkowie Narodów Zjednoczonych. Oddziały pokojowe ONZ to nie tylko uzbrojone formacje wojskowe, lecz także obserwatorzy wojskowi i nie uzbrojeni cywilni obserwatorzy. Siłom ONZ wolno podejmować walkę zbrojną tylko wyjątkowo, w obronie własnej.

• Rada Gospodarczo-Społeczna koordynuje działalność gospodarczą i społeczną ONZ.

• Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości to główny organ sądowy ONZ z siedzibą w Hadze. Przed Trybunałem, jako strony, mogą występować wyłącznie państwa.

• Sekretariat jest to główny organ administracyjny. Na jego czele stoi Sekretarz Generalny ONZ

Do pomocniczych organów ONZ należą programy i fundusze specjalne, a wśród nich: Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych UNDP, którego zadaniem jest pomoc gospodarcza dla krajów rozwijających się, Program Narodów Zjednoczonych do spraw Środowiska UNEP z siedzibą w Nairobi (Kenia), który został stworzony w celu koordynacji programów ochrony środowiska przyrodniczego, Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci UNICEF, który troszczy się o polepszenie stanu zdrowotności, wyżywienia i warunków życia dzieci na świecie, szczególnie w krajach zacofanych, Światowy Program Wyżywienia WFP, którego celem jest przyczynianie się do rozwoju gospodarczo-społecznego krajów rozwijających się, udzielanie im pomocy żywnościowej i niesienie doraźnej pomocy w sytuacjach kryzysowych, np. w przypadku klęsk żywiołowych, działań wojennych.

W ONZ obowiązuje zasada, że każde państwo niezależnie od jego potencjału demograficznego, gospodarczego czy militarnego dysponuje tylko jednym głosem. Językami oficjalnymi ONZ są: angielski, chiński, francuski, hiszpański, rosyjski, natomiast od 1974 r. w Zgromadzeniu Ogólnym używa się również  języka arabskiego. W ramach ONZ działają także agendy z których najważniejszymi są:

• Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury  UNESCO, z siedzibą w Paryżu. Agenda UNESCO sukcesywnie wpisuje na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury najcenniejsze zabytki i obiekty.

• Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa  FAO z siedzibą w Rzymie. Jej głównymi celami są: poprawa warunków wyżywienia ludności świata, promowanie technologii produkcji żywności, czy niesieni pomocy humanitarnej.

• Światowa Organizacja Zdrowia, WHO z siedzibą w Genewie. Jej głównym zadaniem jest poprawa i ochrona zdrowia ludności na świecie.

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy IMF z siedzibą w Waszyngtonie. Głównym jej zadaniem jest zapewnienie stabilizacji finansowej członków.

• Międzynarodowa Organizacja Pracy ILO, z siedzibą w Genewie. Jej głównym zadaniem jest poprawa warunków pracy na świecie.

• Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju IBRD z siedzibą Waszyngtonie. Jego zadaniem jest udzielania pomocy finansowej krajów członkowskich na konkretne przedsięwzięcia.

• Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa IFAD, z siedzibą w Rzymie, którego zadaniem jest udzielanie pożyczek i kredytów na rozwój rolnictwa w krajach rozwijających się.

  Pakt Północnoatlantycki

  Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, nazywana też Organizacją Paktu Północnego Atlantyku lub, potocznie, Sojuszem Atlantyckim NATO (North Atlantic Treaty Organization) to polityczno-militarna organizacja państw, która powstała 4.04.1949 r. w Waszyngtonie. Pakt, którego sygnatariuszami stało się 12 krajów kapitalistycznych, wszedł w życie NATO od 1967 r.
  
  Symbol NATO i flagi państw członkowskich

   

  Początkowo celem NATO była obrona militarna przed atakiem ZSRR. Obecnie głównym zadaniem NATO jest zapewnienie bezpieczeństwa członkom sojuszu oraz obrona zasad ustrojowych państw członkowskich oraz dobrobytu ich obywateli. Istotą traktatu jest zobowiązanie stron do udzielania sobie pomocy militarnej w razie napaści na jednego z członków. Siedzibą NATO jest aktualnie Bruksela. Członkami paktu jest obecnie 19 państw.
  
  Są to kraje Europy Zachodniej, Północnej, Środkowej i Południowej: Belgia, Czechy, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania. Holandia, Islandia. Luksemburg, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Węgry, Wielka Brytania, Włochy, Litwa, Łotwa, Estonia, Bułgaria, Rumunia Słowacja, Słowenia oraz kraje pozauropejskie: Turcja. Stany Zjednoczone i Kanada. W kwietniu 2009 roku do NATO przystąpiły także Albania i Chorwacja. Polska oraz inne kraje tzw. Grupy Wyszehradzkiej (Węgry, Czechy) stały się członkami NATO 12.03.1999 r. Obecnie NATO liczy 28 członków. Oficjalnym kandydatem do członkostwa jest Macedonia.
  

  Pozostałe wybrane organizacje polityczne
  

  Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie  OBWE  została powołana 6.12.1994 r. Jest to organizacja powstała z przekształcenia Konferencji Bezpieczeństwa w Europie KBWE. Siedzibą OBWE jest Wiedeń, w skład organizacji wchodzi 55 państw: wszystkie kraje europejskie, państwa powstałe z rozpadu ZSRR (w tym zakaukaskie i środkowoazjatyckie) oraz Stany Zjednoczone i Kanada. W 1992 r. Jugosławia została zawieszona w prawach członkowskich. OBWE dąży do umacniania demokracji, praw człowieka i pokojowego rozwiązywania konfliktów.
  
  Organizacja Jedności Afrykańskiej OJA to sojusz, który należy do najważniejszych międzypaństwowych zrzeszeń regionalnych. Organizacja założona została w 1963 r. w Addis Abebie (przez przywódców 32 niepodległych wówczas państw afrykańskich) i tu znajduje się jej siedziba. OJA rzesza 53 członków. Skupia niemal wszystkie niepodległe państwa Afryki, z wyjątkiem Maroka, które wystąpiło z organizacji w 1984 r. po przyznaniu pełnego statusu Republice Sahary (Saharze Zachodniej). Republikę Południowej Afryki przyjęto do OJA dopiero w 1994 r. (po zniesieniu apartheidu). Główne cele, jakie stawia sobie ta organizacja, to: umacnianie jedności i solidarności państw Czarnego Kontynentu, wykorzenienie kolonializmu, neokolonializmu i rasizmu, pogłębianie wszechstronnej współpracy.
  
  Organizacja Jedności Afrykańskiej opowiada się za pokojowym rozstrzyganiem sporów międzypaństwowych i  w celu zapobieżenia roszczeniom terytorialnym  stoi na stanowisku nienaruszalności granic kolonialnych. Głębokie podziały polityczne i ideologiczne, nurtujące współczesną Afrykę, doprowadziły obecnie do poważnego kryzysu w tej organizacji.
  
  Organizacja Państw Amerykańskich  OPA  powstała w 1948 r.  Obecna jej siedziba znajduje się w Waszyngtonie. OPA zrzesza 35 członków. Są to państwa latynoamerykańskie oraz Stany Zjednoczone i Kanada. Najważniejsze statutowe zadania OPA to umacnianie pokoju i bezpieczeństwa kontynentu amerykańskiego, wspólne rozwiązywanie problemów społeczno-politycznych, oraz pokojowe rozstrzyganie sporów między członkami organizacji.
  
  Liga Państw Arabskich  LPA nazywana również Ligą Arabską, utworzona została w 1945 r. w Kairze i tu też znajduje się siedziba tej organizacji. Członkami jej jest 21 krajów arabskich oraz Organizacja Wyzwolenia Palestyny, które łączy wspólny język, historia i religia. LPA stawia sobie za cel umacnianie stosunków między państwami członkowskimi i koordynowanie akcji politycznych prowadzących do nawiązywania ścisłej współpracy. Obecnie organizacja ta nie odgrywa większej roli na skutek wewnętrznych rozbieżności poglądów politycznych państw członkowskich.

  Zapamiętaj:

  Do najważniejszych organizacji politycznych, których członkiem jest Polska zalicza się: ONZ (Organizacja Narodów Zjednoczonych) - od 1945 roku NATO (Pakt Północnoatlantycki) - od 1999 roku Rada Europy - od 1991 roku Trójkąt Weimarski - od 1991 roku OBWE (Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie) - od 1995 roku