Transport lądowy

W zakres transportu lądowego zaliczyć możemy transport samochodowy, transport kolejowy, oraz także w pewnym stopniu transport przesyłowy.

Transport samochodowy

Dynamiczny rozwój motoryzacji indywidualnej wpływa na wzrost komunikacji ludności rozwiniętych państw świata. Konieczność zapewnienia dróg środkom transportu samochodowego kształtuje w dużym stopniu procesy urbanizacyjne, a także przestrzenny układ miast. Samochód staje się niezbędnym narzędziem w codziennych dojazdach do pracy, miejsc zakupów, wypoczynku lub nauki. Umożliwia wyraźniejsze oddzielenie rejonu zamieszkiwania ludzi od miejsc ich aktywności społeczno-gospodarczej. Jednak zbyt szybki, nieharmonijny rozwój transportu samochodowego może również powodować poważne problemy środowiskowe (stężenie spalin samochodowych, hałas, wypadki drogowe, niszczenie infrastruktury drogowej).

Rozwój transportu samochodowego nastąpił w XX w. Pojazdy samochodowe zaczęły wypierać wozy ze zwierzęcą siłą pociągową, a następnie częściowo także transport kolejowy i wodny śródlądowy. Nowoczesny transport samochodowy korzysta z dróg kołowych o twardej i ulepszonej nawierzchni (asfaltowe, betonowe, klinkierowe, z nawierzchnią kostkową). Są one warunkiem sprawnego i wydajnego funkcjonowania transportu samochodowego.

W słabiej rozwiniętych regionach świata są powszechnie używane drogi gruntowe i drogi o nawierzchni twardej, nie ulepszonej. Sieć nowoczesnych dróg samochodowych, wykształciła się tylko w kilku regionach świata: w Europie, Stanach Zjednoczonych, Japonii, basenie Zatoki Perskiej, Nowej Zelandii, niektórych obszarach Kanady, Australii, Chin oraz Afryki Północnej i Południowej. W pozostałych rejonach świata sieć dróg kołowych jest, z reguły, słabo rozwinięta. Drogi o nowoczesnej nawierzchni tworzą pojedyncze szlaki, uzupełniające na danych terenach linie kolejowe i stanowią często ich przedłużenie. Lepsze drogi kołowe są budowane w miastach i wokół nich, między okręgami przemysłowymi lub jako strategiczne drogi transkontynentalne.

Gęstość dróg kołowych na świecie

Najgęstszą siecią dróg dysponują państwa Europy Zachodniej. Związane jest to z dużą gęstość zaludnienia, zaawansowanym rozwojem gospodarczym i niewielkimi terytoriami państwowymi. W niektórych z nich gęstość tej sieci przekracza 100 km/100 km². Należą do nich: Niemcy, Dania, W. Brytania, Francja, Holandia, Włochy. Najgęstszą siecią dróg na świecie dysponuje Japonia (302 km dróg/100 km²). W Stanach Zjednoczonych i kilku małych państwach europejskich (Czechy, Belgia, Słowenia) wskaźnik gęstości dróg przekracza 50 km/100 km². Wśród państw o rozwiniętej sieci drogowej o nawierzchni twardej znajduje się również Polska (ponad 60 km dróg/100 km²). Tak rozbudowana sieć dróg umożliwia dogodny dostęp samochodem do większych miejscowości, chociaż brakuje połączeń autostradowych i występują problemy z utrzymaniem sprawności technicznej sieci drogowej.

Wysoko rozwinięte państwa Europy Zachodniej mają przeważnie bardzo dobrze wykształconą sieć dróg o ulepszonej nawierzchni. W związku z tym zmiany, jakie zachodzą w infrastrukturze transportu samochodowego tych państw wyrażają się głównie przez: modernizację dróg twardych przez: zmianę nawierzchni na ulepszoną, poszerzenie, wycięcie drzew rosnących na poboczach dróg, złagodzenie łuków i spadków, budowę objazdów miejscowości o gęstej zabudowie, budowę dwupoziomowych, wiaduktowych skrzyżowań z liniami kolejowymi lub innymi krzyżującymi się drogami i inne.

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku w Europie Zachodniej rozpoczęto działania mające na celu rozbudowę sieci autostrad, które przejmują ruch dalekobieżny i odciążają pozostałe drogi. Budowa autostrad jest prowadzona w większości państw Unii Europejskiej w szybkim tempie. Szczególnie dynamicznie rozbudowa autostrad ma miejsce w Austrii, Belgii, Francji, Hiszpanii, W. Brytanii. Mniejsze tempo przyrostu długości autostrad w Niemczech, Włoszech czy też Holandii jest spowodowane tym, że państwa te mają już wykształconą sieć połączeń autostradowych.

W szybkim tempie tworzą sieć drogową Chiny. Państwo to ma ogromne zaległości motoryzacyjne. Obecnie transport samochodowy obsługuje w Chinach blisko połowę przewozów pasażerskich oraz prawie 45 % przewozów towarowych. Drogi koncentrują się we wschodnich Chinach, na gęsto zaludnionych obszarach i w pasie nadbrzeżnym, szczególnie na terenach uprzemysłowionych i zurbanizowanych. Ponad 2 tys. większych miejscowości i 190 tys. wsi w Chinach nadal nie ma dostępu do sieci drogowej, a jakość już istniejących połączeń drogowych jest zła.

Gęstość dróg kołowych w wybranych krajach

Gęstość sieci dróg w Ameryce Łacińskiej pokrywa się zwykle ze zróżnicowaniem gęstości zaludnienia. Najgęstszą sieć drogową mają uprzemysłowione regiony Brazylii, centralna część Wyżyny Meksykańskiej, rejon ujścia La Platy. Zachodnią część kontynentu przecina droga panamerykańska od północno-zachodniej Kolumbii do Puerto Montt w południowej części Chile. Największym zamierzeniem inwestycyjnym Ameryki Południowej ostatnich lat było objęcie siecią dróg dorzecza Amazonki. W 1963 r. oddano do eksploatacji pierwszą drogę Brasilia-Belem (2218 km). W 1974 r. zakończono budowę pierwszej drogi transamazońskiej, łączącej Recife z punktem granicznym na granicy z Peru (5419 km).

Droga ta przebiega na południe od Amazonki. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX w. oddano do eksploatacji szosę łączącą Brazylię z Wenezuelą o długości ok. 3500 km. Sieć dróg w Afryce jest słabo rozwinięta. Z inicjatywy Komisji Gospodarczej dla Afryki rozpoczęto realizację w latach osiemdziesiątych XX w. pięciu projektów transafrykańskich magistrali : Mombasa (Kenia)-Lagos (Nigeria), Dakar (Senegal)-Ndżamena (Czad), Lagos (Nigeria)-Nuakszott (Mauretania), Kair (Egipt)-Goborone (Botswana), autostrada transsaharyjska (Algieria, Mali, Niger). Transport samochodowy stał się w większości państw jedną z podstawowych gałęzi przewozu osób i ładunków.

Długość dróg kołowych w wybranych krajach