Rozkład opadów na Ziemi

Bardzo istotny wpływ na zróżnicowanie opadów atmosferycznych ma ogólna cyrkulacja atmosferyczna na Ziemi. Stałe wiatry przenoszą wilgotne powietrze w głąb lądu a suche w stronę oceanu. W równikowej strefie niskiego ciśnienia na skutek prądów wstępujących powietrze ochładza się osiągając temperaturę punktu rosy. Zawarta w tym powietrzu para wodna ulega kondensacji. Tworzą się wtedy chmury kłębiaste przynoszące obfite opady. Niewielkiemu zachmurzeniu w strefie zwrotnikowej towarzyszy bardzo silne promieniowanie słoneczne, natomiast w szerokościach umiarkowanych występują niże, które przemieszczają się zgodnie z kierunkiem wiatrów zachodnich. W strefie podbiegunowej występują czasze wysokiego ciśnienia, które w znacznym stopniu ograniczają rozwój opadów. Podstawowym źródłem wilgoci na Ziemi są zbiorniki wodne.

Na skutek tego w głębi lądu obserwujemy suchsze powietrze, niż w pobliżu mórz i oceanów. W miarę oddalania się od zbiorników wodnych ilość opadów maleje. Nad oceanami i wybrzeżami istotnym czynnikiem powodującym zróżnicowanie opadów atmosferycznych są prądy morskie. Ciepłe prądy ogrzewają powietrze, powodując jego wznoszenie się, powstanie układów niżowych oraz opady. Zimne prądy natomiast powodują spadek temperatury powietrza, wzrost ciśnienia atmosferycznego. W takich warunkach nie rozwijają się chmury deszczowe. Na skutek ochładzania się powietrza mogą natomiast powstać mgły, jak to ma miejsce na pustyniach mglistych: Namib i Atacama.

Opady na Ziemi

Roczny przebieg opadów atmosferycznych jest wyraźnie zróżnicowany wraz z szerokością geograficzną. W pasie okołorównikowym wyróżnia się dwa okresy z obfitymi opadami (deszcze zenitalne) spowodowane zmianą miejsca górowania Słońca w przebiegu rocznym. W strefie okołorównikowej opady występują w ciągu całego roku, z tym, że największe ich nasilenie przypada na wiosnę i jesień, gdy Słońce góruje w zenicie. Są to obfite opady burzowe typu konwekcyjnego, tzw. deszcze zenitalne. W wilgotnym gorącym powietrzu w ciągu dnia rozbudowują się potężno burzowe chmury deszczowe (Cb), które w godzinach popołudniowych (często bardzo regularnie) dają intensywny i obfity opad. W pozostałym czasie wysokość górowania Słońca jest również duża, dlatego też opady konwekcyjne, choć z mniejszym natężeniem i regularnością, występują tu przez cały rok. Tak oh lite opady umożliwiają rozwój bujnej wiecznie zielonej roślinności.

W szerokościach zwrotnikowych obserwuje się opady, które występują tu tylko podczas górowania Słońca przez jeden okres w roku. Strefa podzwrotnikowa jest wybitnie sucha. Średnie roczne opady często nie przekraczają 100 mm. Na obszarach tych zstępujące prądy powietrza uniemożliwiają rozwój chmur do takich rozmiarów i wysokości, aby mogły dać opad.